Ra mắt hệ thống xếp hạng đối sánh chất lượng đại học do Việt Nam phát triển

Ngày 18/8, Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) và Mạng lưới các trường đại học Đông Nam Á (ASEAN University Network – AUN) phối hợp tổ chức Hội thảo quốc tế về “Đối sánh chất lượng giáo dục đại học” và giới thiệu hệ thống xếp hạng đối sánh do Việt Nam phát triển mang tên “University Performance Metrics”(UPM). Đây là sản phẩm do nhóm nghiên cứu của ĐHQGHN thực hiện dưới sự tài trợ của Chương trình Khoa học Giáo dục cấp quốc gia do Bộ GDĐT chủ trì.

Quản lý chất lượng nhằm nâng cao năng lực quản trị đại học

Dự và phát biểu tại Hội thảo, Bộ trưởng Bộ GDĐT Phùng Xuân Nhạ khẳng định, muốn nâng cao năng lực quản trị đại học cả ở cấp vĩ mô và vi mô, cần phải có bộ công cụ quản lý chất lượng phù hợp, hiệu quả, đặc biệt là để “đối sánh” các chỉ số đảm bảo chất lượng giữa các cơ sở GDĐH.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ phát biểu tai Hội thảo

Bộ trưởng ghi nhận, trong những năm qua, giáo dục đại học Việt Nam đã có những bước tiến mạnh mẽ theo hướng tự chủ, tăng cường kiểm định, công khai chất lượng giáo dục và tiếp cận cuộc CMCN 4.0. Đến nay, đã có hơn 160 cơ sở GDĐH Việt Nam và hơn 300 chương trình đào tạo đã được kiểm định chất lượng bởi các tổ chức kiểm định uy tín trong nước và quốc tế.

Về quản trị đại học, các cơ sở GDĐH đã và đang tiếp cận với các công cụ quản trị để nhận diện năng lực của mình. Việt Nam đã có 3 cơ sở GDĐH được ghi nhận trong danh sách 1000 trường đại học hàng đầu thế giới theo các bảng xếp hạng quốc tế uy tín nhất.

Tuy nhiên, mô hình và cách vận hành của các trường đại học của Việt Nam vẫn đang bộc lộ một số vấn đề trong việc đo lường đánh giá chất lượng, trong quá trình thực hiện công khai, đảm bảo minh bạch về chất lượng. “Đây không chỉ là vấn đề của Việt Nam mà là vấn đề chung ở nhiều quốc gia, trong đó có các nước ASEAN, được các chính phủ rất quan tâm”, Bộ trưởng đánh giá.

Đề cao tầm quan trọng của bộ công cụ quản lý chất lượng đối với quản trị đại học, Bộ trưởng khuyến khích các cơ sở GDĐH Việt Nam nghiên cứu áp dụng và cũng khuyến nghị các trường đại học của các nước ASEAN tham khảo áp dụng các bộ chỉ số đánh giá có tính hữu dụng, hiệu quả, để đánh giá/đối sánh chất lượng các cơ sở GDĐH ở các nước trong khu vực.

“Tôi tin tưởng rằng quá trình áp dụng này cũng sẽ góp phần thực hiện hiệu quả việc tham chiếu khung trình độ các quốc gia với khung tham chiếu các trình độ của ASEAN”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cũng ghi nhận và đánh giá cao hướng tiếp cận và kết quả nghiên cứu của nhóm nghiên cứu ĐHQGHN. Theo đó, việc xây dựng và vận hành hệ thống như bộ chỉ số UPM có nhiều ý nghĩa. Trước hết, là một trung tâm dữ liệu và phân tích, bộ chỉ số có thể hỗ trợ tư vấn cho hệ thống GDĐH quốc gia, cũng như các cơ sở GDĐH trong nước và trong khu vực.

Các cơ sở GDĐH có thể sử dụng các tiêu chí, chỉ số để tự đánh giá kết quả các hoạt động, đồng thời, sử dụng như một công cụ để quản trị chiến lược, phát triển thương hiệu, phát triển đối tác. Người học có được những thông tin chính xác về các trường ĐH để có thể lựa chọn trường, lựa chọn lĩnh vực, ngành nghề đào tạo phù hợp với năng lực, sở trường. Người sử dụng lao động có cơ sở để xây dựng chiến lược nhân sự, kế hoạch tuyển dụng và hợp tác chuyển giao tri thức.

Đóng góp cho hệ thống giáo dục đại học ở khu vực

Tại Hội thảo, Tổng Giám đốc điều hành AUN, TS. Choltis Dhirathiti gửi lời chúc mừng tới Việt Nam và ĐHQGHN đã bước đầu vượt qua biên giới quốc gia để đóng góp cho việc phát triển hệ thống giáo dục đại học ở khu vực, thông qua hệ thống UPM. TS cũng đánh giá cao các trường đại học tiên phong áp dụng hệ thống UPM, ủng hộ quá trình hợp tác phát triển giáo dục đại học trong khu vực.

Tổng Giám đốc điều hành AUN, TS. Choltis Dhirathiti phát biểu tại hội thảo

Đề cao hướng tiếp cận mới của UPM trong lĩnh vực đối sánh chất lượng đại học, Tổng Giám đốc điều hành AUN nhấn mạnh: “Với sự tin tưởng và đánh giá cao, Ban thư ký AUN vui mừng được giới thiệu hệ thống đối sánh chất lượng trường đại học UPM tới các trường đại học trong cộng đồng ASEAN. Chúng tôi tin rằng, hệ thống tiêu chuẩn và các chỉ báo của UPM sẽ được sử dụng như một công cụ, không những giúp các trường đại học tự đối sánh và điều chỉnh chất lượng, mà còn là một trong những cơ sở giúp AUN củng cố và mở rộng mạng lưới”.

GS.TS Nguyễn Hữu Đức, nguyên Phó Giám đốc ĐHQGHN, người trực tiếp phụ trách hệ thống này cho biết, top 1000 đại học thế giới chiếm khoảng 3%. UPM quan tâm đến 97% với hơn 28.000 trường đại học còn lại, gồm đông đảo các cơ sở giáo dục đại học (GDĐH) Việt Nam và khu vực, với vai trò và đóng góp lớn, tuy nhiên, chưa được đánh giá đúng mực.

Hệ thống giúp các cơ sở GDĐH xác định, quản trị mục tiêu chiến lược, hướng tới đạt chuẩn top 100 của đại học châu Á. Nhiều tiêu chí gắn với các mốc chuẩn của đại học định hướng nghiên cứu quy định tại Nghị định 99/2019/NĐ-CP của Việt Nam hướng dẫn thi hành Luật Giáo dục đại học.

Hệ thống tiếp cận theo xu hướng đối sánh và gắn sao, theo đó, các trường đại học có thành tích gần nhau được xếp cùng một nhóm và gắn từ 1-5 sao. Trên cơ sở lõi xếp hạng truyền thống, UPM phát triển thêm các tiêu chí đặc trưng của đại học trong kỷ nguyên 4.0.

GS.TS Nguyễn Hữu Đức, nguyên Phó Giám đốc ĐHQGHN, người trực tiếp phụ trách hệ thống chia sẻ tại Hội thảo

Cụ thể, UPM gồm 8 nhóm lĩnh vực và 54 tiêu chí. Mỗi lĩnh vực có mốc chuẩn và trọng số riêng với tổng cộng là 1000 điểm. 8 nhóm lĩnh vực lần lượt là: Quản trị chiến lược (5 tiêu chí, trọng số 6%), Đào tạo (15 tiêu chí, trọng số 35%), Nghiên cứu (4 tiêu chí, trọng số 20%), Đổi mới sáng tạo (4 tiêu chí, trọng số 11%), Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo (4 tiêu chí, trọng số 6%), CNTT và tài nguyên số (10 tiêu chí, trọng số 10%), Mức độ quốc tế hóa (9 tiêu chí, trọng số 6%) và Phục vụ cộng đồng (3 tiêu chí, trọng số 6%).

Theo đó, các trường đại học (đặc biệt là các đại học định hướng nghiên cứu) đạt chuẩn 5 sao là các trường đã có khả năng tiếp cận nhóm 100 châu Á, có chất lượng hàng đầu quốc gia và bắt đầu có uy tín quốc tế. Các đại học 4 sao là các có uy tín trong nước và khu vực. Các trường đại học 3 sao thực hiện tốt chức năng đào tạo theo phân khúc thị trường và có thể tham gia vào việc trong đổi sinh viên trong khu vực.

Đến nay, đã có gần 40 trường đại học Việt Nam và ASEAN tự nguyện tham gia sử dụng bộ tiêu chí UPM để đối sánh chất lượng. Trong khuôn khổ Hội thảo quốc tế “Đối sánh chất lượng giáo dục đại học”, kết quả xếp hạng đối sánh và gắn sao lần đầu tiên cho gần 30 cơ sở giáo dục Việt Nam và ASEAN đã được công bố.

Trung tâm Truyền thông Giáo dục (BGD&ĐT)